خراطی

خراطی چوب یکی از صنایع دستی سنتی ایران است که از زمان‌های قدیم در این مرز و بوم رواج داشته و به‌طور معمول در مناطقی از کشور که چوب در آنجا بیشتر یافت می‌شود رایج است. در هنر خراطی اشیاء به صورت متقارن ساخته می‌شود اغلب از چوبهای نرم و اندکی مرطوب برای این کار استفاده می‌کنند. هنر خراطی از تراش و شکل بخشیدن به چوب در اثر حرکت دورانی دستگاه خراطی حاصل می‌شود. روش کار آن است که چوب را در دهانه دستگاه سه نظام یا رکاب محکم نموده ، سپس به وسیله مغار به چوبی که حول محور خود در حال چرخش است ، فشار وارد نموده تا شکل مورد نظر را خراطی نمایند . وسایلی همچون چوب قلیان ، پایه های مبل ، آباژور و . . . به وسیله خراطی تهیه می شوند . شکل دادن به چوب از طریق تماس تیغچه های فلزی با قطعات چوبی در حال دوران . بنابراین با وجود برجستگی ها و فرورفتگی های مختلف ، مقطع آن در قسمت ها دایره شکل بوده و برای ساخت قطعات تزیینی مورد استفاده قرار می گیرد .در قدیم با توجه به نوع نیاز و فعالیت های مردم چرخ های ریسندگی بزرگ – دوک – جلک چرخونک – نی و میانه قلیان – وردنه – پسک – دسته ی تیشه ، چکش ، هاون ، پلپلیس و در کنار خراطی به ساخت کرسی و ….. وهمچنین تعمیر وسایل چوبی خراب بیشتر تولیدات از چوب بید می باشد . ولی از سایر چوبها مثل گردو ، زردآلو و عناب نیز استفاده می کنم ، که چوب درختان گردو و عناب به دلیل استحکام و زیبایی نقش و مرغوبیت دوام بیشتری دارد و بهتر است . ابزار ها دستگاه خراطی: که شامل دو پایه ی چوبی از جنس توت که بر روی هر قسمت دو پایه به موازات یک فلز نوک تیز از جنس فولاد به نام مرغک نصب شده که برای نگه داری چوب بر روی دستگاه می باشد . یک پایه ی دستگاه با میخ به زمین ثابت شده است و پایه ی دیگر برای کم و زیاد شدن دهانه دستگاه آزاد است . در انتهای دو پایه سوراخی قرار دارد که از آن چوبی (1 متر) عبور داده اند . که به اندازه آن دهانه دستگاه بزرگ و کوچک می شود و غلاوه بر این باعث می شود دو پایه دستگاه در راستای جای خود قرار داشته باشد . در هنگام کار نیز از چوبی به اندازه تقریباً 1 متر به عنوان پشتوانه اسکنه استفاده می کنند به این صورت که چوب را در حین کار بروی دستگاه قرار داده و اسکنه را با تکیه بر آن به سازه نزدیک می کنند و همچنین محلی است برای قرار دادن پا تا اندازه دستگاه ثابت مانده و از تکان خوردن دستگاه جلوگیری شود